اصول نیازسنجی در برنامه درسی مطلوب در آموزش شیمی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه آموزش شیمی، دانشگاه فرهنگیان، صندوق پستی 889-14665، تهران، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی اصول نیازسنجی در برنامه درسی مطلوب در آموزش شیمی با استفاده از رویکرد کیفی و با روش تحلیلی-استنادی صورت گرفته است. مقاله حاضر حول محور جایگاه نیازسنجی در برنامه درسی آموزش شیمی تدوین شده و بر آن است تا با نگاه تحلیلی به برنامه درسی مطلوب شیمی، بینش جامعی را به برنامه­ ریزان درسی در خصوص نیازسنجی در آموزش شیمی عرضه نماید. در مقاله حاضر، سه اصل نیازسنجی شامل توافق­ محور، مسأله­ محور و هدف­ محور همراه با الگوهای مطرح در هر یک از آنها در برنامه درسی آموزش شیمی مطرح و نیازهای مرتبط با آن­ها در آموزش شیمی مورد بحث و بررسی واقع شده است. این بررسی نشان داد که سنجش نیازها، محور اساسی فعالیت­ های انجام شده در برنامه­ ریزی درسی در آموزش شیمی را تشکیل می­ دهد و در صورتی­ که روش مناسبی برای نیازسنجی انتخاب نشود، ممکن است از عینیت و روایی نتایج آن کاسته شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The principles of needs assessment in the desired curriculum in chemistry education

نویسنده [English]

  • Zakyeh Akrami
Assistant Professor, Department of Chemistry Education, Farhangian University, P.O. Box 14665-889, Tehran, Iran
چکیده [English]

This research aims to investigate the principles of needs assessment in the desired chemistry curriculum using a qualitative approach and analytical-descriptive method. The present article revolves around the position of needs assessment in the chemistry education curriculum and seeks to provide a comprehensive insight to curriculum planners regarding the needs assessment in chemistry education. In this article, three principles of needs assessment including agreement-based, issue-based, and goal-based assessment along with the patterns presented in each of them in the chemistry education curriculum, and their respective needs in chemistry education are discussed and examined. This investigation showed that needs assessment forms the basis of activities carried out in curriculum planning in chemistry education, and if an appropriate method for needs assessment is not chosen, the validity and reliability of the results may be compromised.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Chemistry Education
  • Curriculum
  • Agreement-oriented
  • problem-oriented
  • Needs Assessment
  • goal-oriented
اجتهادی، مصطفی؛ داودی، رسول (1396). آسیب­شناسی ساختار نظام آموزش عالی در اجرای برنامه­های پنج ساله توسعه بخش آموزش عالی به منظور ارائه راهبردهای مناسب، پژوهش در برنامه­ریزی درسی، 4(4)، 1-24.
اکرمی، زکیه (1396). نگرشی نو بر آموزش و بررسی لزوم اهمیت بازنگری در برنامه درسی شیمی، اولین همایش کشوری دانش موضوعی-تربیتی دانش آموزش محتوای شیمی، اصفهان.
برازندگان، پریان؛ صفائی، شکیلا؛ صادقی، حمیده (1402). صلاحیت­های حرفه­ای و یادگیری آموزشی در معلمان ابتدایی با تحول تکیه بر مبانی سند بنیادین، آفاق علوم انسانی، 76(2)، 41-53.
بهادری، بهناز؛ نیکنام، زهرا؛ موسی­پور، نعمت­اله؛ باقری نوع­پرست، خسرو (1402). طراحی چارچوب مفهومی جهت واکاوی برنامه درسی اجرایی در کلاس، از منظر انسان عامل، پژوهش در برنامه­ریزی درسی، 77(20)، 72-90.
خالقی­نژاد، سیدعلی؛ ملکی، حسن؛ سلمانی، بابک (1393). تأملی بر جایگاه نیازسنجی در برنامه درسی آموزش عالی، اولین کنفرانس ملی ارزیابی کیفیت در نظام­های دانشگاهی، تهران، دانشگاه صنعتی شریف.
رزاقی، عباس؛ قادری، مصطفی؛ پوشنه، کامبیز؛ عصاره، علیرضا (1402). ارائه الگوی جامع برنامه درسی آنلاین و شناسایی مؤلفه­های آن، مطالعات برنامه درسی ایران، 17(71)، 29-66.
رشیدی، بهار؛ عابدی، احمد؛ نوروزی، قاسم (1401). ارائه الگوی غنی­سازی برنامه درسی مدارس استعدادهای درخشان ایران، مطالعات برنامه درسی ایران، 17(66)، 259-288.
سعیدنیا، اکبر؛ ایمان­زاده، علی؛ محمودی، فیروز؛ تقی­پور، کیومرث (1402). مروری کیفی بر ویژگی­های عناصر اصلی برنامه درسی پروژه محور و اعتبارسنجی آن، مطالعات برنامه درسی ایران، 17(71)، 67-98.
صدری، عباس (1388). طراحی الگوی برنامه­ریزی درسی آموزش­های فنی و حرفه­ای عام برای دوره متوسطه، مطالعات برنامه درسی، 14(13)، 82-104.
فتحی واجارگاه، کورش (1398). اصول برنامه­ریزی درسی. تهران: انتشارات ایران زمین. چاپ یازدهم.
الماسی حسینی، سید صمد (1397). برنامه­ریزی درسی از رویکرد فنی تا رویکرد غیر فنی در آموزش ابتدایی، پنجمین همایش ملی پژوهش­های مدیریت و علوم انسانی در ایران، دانشگاه تهران.
مولایی، قاسم؛ پرسته قمبوانی، فاطمه (1401). نقش برنامه­ریزی درسی در عملکرد آموزشی فارغ­التحصیلان آموزشی، رویکردهای پژوهشی نو در علوم مدیریت، 32(2)، 107-120.
مهرمحمدی، محمود (1391). برنامه درسی: نظرگاه­ها، رویکردها و چشم­اندازها. تهران: انتشارات سمت.
میرزایی، داود؛ معروفی، یحیی (1402). تجربیات بین­المللی در زمینه ارزشیابی کیفیت برنامه درسی تربیت معلم، مدیریت دانشگاهی، 2(2)، 1-19.
وفایی­فر، گلاویژه؛ قاسم­پور مقدم، حسین؛ پیری، موسی (1393). نیازسنجی برنامه درسی زبان­آموزی دانش­آموزان پیش­دبستانی مناطق دوزبانه، بر اساس مدل کلاین، مطالعات برنامه درسی ایران، 9(35)، 39-62.
ویژه­نامه مجله رشد (1379). راهنمای برنامه درسی شیمی دوره متوسطه.
هاشمی، سیداحمد؛ غلامیان، رضا؛ فراشبندی، رضا (1397). بررسی اهمیت نیازسنجی در برنامه­ریزی درسی نظام آموزش عالی ایران، سومین کنفرانس توانمندسازی جامعه در حوزه علوم انسانی و مطالعات روانشناسی، تهران.
یزدان­پناه، محسن؛ مرزوقی، رحمت­اله (1401). بررسی تطبیقی عنصر محتوای کتب در برنامه درسی رسمی آموزش علوم تجربی ایران با ژاپن، آلمان، انگلستان، فرانسه و آمریکا، جامعه شناسی سیاسی ایران، 5(12)، 1883-1906.
Hassan, M.U., Alaliyat, S., Sarwar, R. (2023). Leveraging deep learning and big data to enhance computing curriculum for industry-relevant skills: A norwegian case study, Heliyon, 9(4), 15407.