نگرشی بر مفاهیم پنهان در ادراک و تدریس شیمی

نوع مقاله : مقاله مروری

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد شیمی تجزیه، دانشگاه مراغه ، ایران

2 دانشیار گروه آموزش شیمی، دانشگاه فرهنگیان، صندوق پستی 889-14665 تهران، ایران

چکیده

شیمی مفاهیم انتزاعی زیادی دارد که دانش‌آموزان در درک و یادگیری آنها با مشکل مواجه هستند. این مفاهیم مهم هستند زیرا اگر این مفاهیم زیربنایی توسط فراگیران به درستی درک نشوند، مفاهیم یا نظریه-های علمی بعدی قابل درک نخواهند بود. بیشتر دانش‌آموزان در درک مفهومی شیمی مشکل دارند و با وجود تلاش زیاد برای امتحانات شیمی در امتحانات ناموفق هستند. آموزش علوم می‌کوشد دانش‌آموزان را به کسب دانش علمی وادار کند. دانش به طور مداوم در حال تحول‌ و توسعه است. افراد معانی و مفاهیم را تغییر می-دهند تا با برداشت‌های خود از دانش مطابقت داشته باشند. بنابراین، معنا و مفهوم به عنوان محصول نهایی، توانایی شناختی است. از طریق تعامل فرد با موقعیت‌های پیچیده‌تر، مفاهیم، ایجاد، تقویت، گسترش یا  به کلی حذف و متحول می‌شوند در پژوهش حاضر به بررسی و مرور حول مفاهیم علوم تجربی به ویژه مفاهیم تفهیمی و ادراکی یا کج‌فهمی‌های مفاهیم شیمی پرداخته‌شده است همچنین به شرح روش‌های تفهیم مفاهیم و کج‌فهمی‌های پیش آمده پرداخته و سپس پژوهش محققان مختلف حول مفاهیم شیمی و دروس علوم پایه مورد بررسی قرار گرفته است و در نهایت پیشنهاداتی در جهت تسهیل در یادگیری مفاهیم انتزاعی شیمی ارائه گردیده است که مثمرثمر خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

An attitude on hidden concepts in understanding and teaching chemistry

نویسندگان [English]

  • Alireza Khodaei 1
  • Jafar Azamat 2
1 Master's student in Analytical Chemistry, Maragheh University, Iran
2 Department of Chemistry Education, Farhangian University, P.O. Box 14665-889, Tehran, Iran
چکیده [English]

Chemistry has many abstract concepts that students have difficulty understanding and learning. These concepts are important because if these underlying concepts are not properly understood by the learners, subsequent scientific concepts or theories will not be understood. Most of the students have difficulty in understanding the concepts of chemistry and despite trying hard for chemistry exams, they fail the exams. Science education tries to make students acquire scientific knowledge. Knowledge is constantly developing. People change meanings and concepts to fit their perceptions of knowledge. Therefore, meaning and concept as the final product is a cognitive ability. Through a person's interaction with more complex situations, concepts are created, strengthened, expanded, or completely removed and transformed. In the present research, we examined and reviewed the concepts of experimental sciences, especially understanding and perceptual concepts or misunderstandings of chemistry concepts. We explained the methods of understanding the concepts and the misunderstandings that occurred, and then the research of different researchers was discussed about the concepts of chemistry and basic science courses. In the end, based on the reviewed research, suggestions have been presented that will be fruitful.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Concepts of chemistry
  • chemistry
  • understanding chemistry
  • misunderstanding
  • learning
  • teaching chemistry
احمدآبادی، زهرا (1399). بررسی کج­فهمی­ها در پیوندهای شیمیایی براساس الگوی تفکر چند سطحی جانستون. فصلنامه پژوهش در آموزش شیمی، (1)2، 40-25.
استاد حسنلو، حسین، فرجی خیاوی، زلیخا، و شکراللهی، رقیه (1391). تحلیل محتوای کتاب­های علوم تجربی چهارم و پنجم بر اساس اهداف آموزشی مریل. پژوهش در برنامه ریزی درسی، 2(6)، 130-117.
اصغری لالمی، نسیم، امانی، وحید (1400) عوامل مؤثر در کج­فهمی­های دانش­آموزان و دانشجویان در زمینه پیوند شیمیایی. فصلنامه پژوهش در آموزش شیمی، (2)3، 36-19.
افضل خانی، مریم؛ سمیعی، اعظم، (1392). تحلیل محتوای کتاب هدیه­های آسمانی پایه ی ششم ابتدایی از منظر فعال و غیرفعال بودن بر اساس روش ویلیام رومی در سال تحصیلی،92-1391. پژوهش در برنامه ریزی درسی، 3، 2، 136-119.
امیراحمدی، یونس؛ ایروانی، شهین؛ شرفی، محمدرضا، (1391)؛ «تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی بر مبنای الگوی حل مسئله دیویی». پژوهش در برنامه ریزی درسی، 2، 8(35)، 95-86.
باقری نسامی، معصومه؛ حق دوست اسکوئی، سیده فاطمه؛ ضیغمی، رضا؛ یادآور نیکروش (1387). تحلیل محتوا. فصلنامه پرستاری ایران، 21، 53، 41-52.
تقی زاده، حمید (1400)، تاثیر اجرای ارزشیابی بر میزان یادگیری و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره اول متوسطه در درس علوم تجربی. اولین همایش ملی دانش موضوعی_تربیتی آموزش علوم تجربی، دانشگاه فرهنگیان تبریز.
جی گالن سیلور و همکاران(1380)، برنامه ریزی درسی برای یادگیری و تدریس بهتر. ترجمه غلامرضاخوی نژاد، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
حاتمی، جواد؛ عبداله میرزایی، رسول، عباسی، جواد (1388). بهبود کیفیت آموزش مفاهیم درس شیمی به کمک نقشه­های مفهومی. نشریه علمی پژوهشی فناوری آموزش، سال سوم، جلد،3شماره 4
دریان، عابد (1388). آموزش شیمی (راهبردها و شیوه­های نوین آموزش شیمی در مدارس). تهران: مبنای خرد.
دلجو، شریعت (1381). شیوه­های یادگیری و مطالعه. موسسه فرهنگی تکوک زرین.
سعیدی، محمود؛ فیروزی، زهرا؛ کرمی، مرتضی؛ کارشکی، حسین ( 1394). بررسی اثر بخش روش دیوید مریل در آموزش ضمن خدمت معلمان. مجله علوم اجتماعی و انسانی سابق.
شارق، فاطمه (1393). یک بازی یک درس، فصلنامه رشد آموزش شیمی. دوره،27شماره 2.
شیرکوند، عبدالرضا؛ شیرکوند، ناصر؛ شه دوست، ملیحه، شیرکوند، پرند (1400). تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی پایه­ی پنجم ابتدایی بر اساس روش ویلیام رومی در سال تحصیلی 97-1396. اولین همایش ملی دانش موضوعی-تربیتی آموزش علوم تجربی. تبریز. 226-237.
صفری، علی (1400). مروری بر شیوه­های فعال و نوین در آموزش شیمی. پژوهش در آموزش شیمی، سال سوم، شماره دوم، صفحات 87-101.
طاووسی، رقیه. مزارعی، مصطفی طالبی، احسان. پاییز (1398). تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی پایه ششم ابتدایی براساس الگوی مریل درسال تحصیلی. 1397-1398. پویش در آموزش علوم پایه.
عبادی، رحیم (1383). فناوری اطلاعات و آموزش و پرورش. موسسه توسعه فناوری اطلاعات آموزشی مدارس هوشمند.
نوریان، محمد ( 1394). روش­های ارزشیابی کتاب­های درسی با تأکید برتحلیل محتوای کمی وکیفی. انتشارات شورا.
Alberto J. Cañas, Novak, J. (2008). The theory underlying concept maps and how to construct and use them. Florida Institute for Human and Machine Cognition Pensacola Fl, 32502, www.ihmc.us, 9/24/2011, Technical Report IHMC CmapTools.
Ausubel, D.P. (1968). Educational Psychology: A Cognitive View. New York: Holt, Rinehart and Winston
Driver R, Squires A. Rushworth P and Wood – Robinson V(1994). Makingsense of secondary science: Research into children,s Ideas London: Routledge.
Haidar, A.H. (1997) 'Prospective Chemistry Teachers' Conceptions of the Conservation of Matter and Related Concepts', J Res Sci Teach, 30(7), 181-142
Nakhleh, M. B. (1992). Why some students don’t learn chemistry? Chemical misconceptions. Journal of Chem Edu 24: 141–142.
Osborne, R. J. & Freyberg, P. (1996) Learning in science: the implications of children’s science (Oxford, Heinemann Education)
opal, E. (2018). A descriptive investigation of Turkish students’ misconceptions on common science concepts. Bilkent University, Master's degree Thesis.
Soeharto, S., Csapo, B., Sarimanah, E., Sabri,T. (2019). A Review of Students’ Common Misconceptions in Science and Their Diagnostic Assessment Tools. J Pendi IPA Indonesia 0(2),211-255
Taber, K. S., & Watts, M. (1997). Constructivism and concept learning in chemistryperspective from a case study. Res Edu, 58, 14-74.